Neskak

6 Comments

1. Gora Neskak!!

2. Bada niri kezkagarria iduritzen zait. Mutil heterosexualekiko tratu txarra eguneroko ogia baita. Biolentzia psikologikoaren eta konduktibismoaren totalitarizazioaren aitzinean gaude. Arazoa AEBetan sakonagoa da. Eta arazoa ez da dirudien bezain polita. Eta ez dirudi gelditzekotz asmorikan dagoenik. Goiti neskak? Eta mutilak? Zer? Beheiti? Henbrismoa, misandria, heterofobia, androfobia edo female domination (FEM-DOM) eguneroko egia da, bai eskolan, bai gizartean. Iragarkietan, TBan, kontsumismo basatienean eta abarrean. 1971. urtean Esther Vilar-ek Der Dressierte Mann argitaratu zuenez gero inork ezin ditzake arazo hauok ekidin. Ez-eta Federico Krutwig Sagredo-k Computer Shock Vasconia Año 2001 liburuan idatzitakoak ere. Badakit ezen tabu haundia dela, eta badakit ezen markatuta nagoela. Baina, askatasuna betebehar bat denean…

3. Andoni majo…zu joan zaitez edozein EH enpresa batera, emakume izanik, eta esan, beharrean hasi eta urte betera haurdun gelditu nahi zarela…ea non den henbrismoa orduan…

4. Agur guztioi. Gaiaren inguruan zehaztasun gehiago nahi duzuelakoan, irakurketa gomendatua:

   Legalizing misandry:

   http://www.amazon.com/Legalizing-Misandry-Systemic-Discrimination-Against/dp/0773528628

   Spreading misandry:

   http://www.amazon.com/Spreading-Misandry-Teaching-Contempt-Popular/dp/0773522727/ref=pd_sim_b_1

   War against boys:

   http://www.amazon.com/War-Against-Boys-Misguided-Feminism/dp/B001O9CFEU/ref=pd_sim_b_2

   The manipulated man:

   http://www.amazon.com/Manipulated-Man-3rd-Esther-Vilar/dp/1905177178/ref=pd_sim_b_6

   Sanctifying misandry:

   http://www.amazon.com/Sanctifying-Misandry-Goddess-Ideology-Fall/dp/0773536159/ref=pd_sim_b_3

   Gehiago ere badago. Noizko gure unibertsitate kolonialetan ikerketa ildo honen irekitzea?

   Esker aunitz.

   Izan ongi.

5. I DO NOT ADMIT:EZ DUT ONARTZEN:• The principle of the moral, aesthetic and intellectual superiority of the female gender;- Genero femeninoaren gorentasun moral, estetiko eta intelektualaren printzipioa; • The denial of the existence of anti-male hatred;- Gorroto anti-maskulinoaren existentziaren ukazioa;• The criminalization both direct and indirect of the male gender;- Genero maskulinoaren kriminalizazio zuzen eta ez zuzena;• The planned inhibition of the development of male consciousness;- Kontzientzia maskulinoaren garapenaren inhibizio planifikatua;• The psychological and chemical emasculation of the younger generations;- Belaunaldi gazteen desmaskulinizazio psikologiko eta kimikoa;• The domestication and docility of men;- Gizonaren bezatzea eta otzantzea;• The use of the male libido for purposes of speculation,manipulation, intimidation and blackmail;- Libido maskulinoa espekulaziorako, manipulaziorako, indimidaziorako eta xantaiarako erabiltzea;• The demand for reparations, material and moral, for the wrongs, real or imagined, sustained by the female gender;- Genero femeninoak eusten duen benetazko eta irudimenezko kalteen konponketa material eta moralerako eskaria;• The legal commercialization of sexual relations and relations based upon affection;- Errelazio sexual eta afektiboen komertzializazio legala;• The presumed permissibility of an autocratic imposition of behavioral rules upon the male gender;- Genero maskulinoaren gain jarreraren inposizio autokratikoaren ustezko onarmena;• The principles of political correctness and the imposition of its vocabulary.- Zuzentasun politikoaren eta bere hiztegiaren inposizioaren printzipioak.

6. “Be strong and courageus. Do not be afraid or terrified because of them, for the LORD your GOD goes with you; He will never leave you nor forsake you.”

   Deuteronomy 31:6

    

   Monolithoa:

    

   Badakit. Hori guztia badakit. Ez dut gogoko zure erantzunaren tonua. Ez dut onartzen erantzun hori, eta badakit ezen zuri bortz axola zaizula. Baina, zuk ez dakizuna da ezen niri, ere, bortz axola zaidala. Jada ez nau deusek harritzen. Zer hintzen, eta non hago. Ni Aldiri, Arkhitektura eta Abar aldizkari arkhitekturalarentzat ez naiz inor, ni irakasleentzat ez naiz inor, ni ikaskideentzat ez naiz inor, errepikatzaile bat, ustez deus ere egin gabe gauzak erraten dituen hitzontzi merke bat, manifestu kutsagarriak idazten dituen ameslari ukroniko-utopiko bat, neskentzat erabilgarria izan den mutil bezatu bat, neskek barre egin dioten mutil bat, emakumeen gupida kondestzendentearentzakotz aitzakia bat, autoestimu baxua duten ama ororen errukiaren biktima den umezurtz bat, aita erabilien frustrazioen listu-ontzi bat, gizon bezatu ororen barne-grin desbideratuaren kexua estaliko duen begi-punduaren xede bat, guztien begietan porrotari bat, guztien begietan errepikatzaile bat, guztien begietan ardi galdu bat, inorentzat arriskutsua ez den kasu galdu bat, irakasleek euren bulegoetarakotz bilatzen duten talentudun horien artean ez dagoen bat, irakasleek maneiatzen ez duten horietako bat, matriarkhatu nekrophiloaren eta henbrismoaren gezur orokorrarengandikan ernatu den outsider bat, kamusadatzat zauzkaten urdail ibiltari bat, euren emaztearen bezatu huts diren irakasleek jasan ezin duten arima jare bat, ikaskideek ulertzen ez duten ez-ulertu bat, ikaskideek eurenak egiten dituzten ideien iturri estali bat, etorkizuneko mundu hypothetiko batean galduta omen dagoen norbanako bat, urtez urte ikasketak gainditu dituztenen plazebo bat, hiru edo lau bat urte geratzeagatikan goitikan begira daitekeen azken zimaur bat, egia ahantzi guztien ahate beltz bat, inork aitzin egin nahi ez dituen arazoen jagole bat, kathedratiko analphabetoen botere koloniala salatu duen ikasle estatalista bat, kathetratiko analphabeto guztiei eskua musukatzen dieten irakasle euskaldun ororen porrot bat, irakasle belaunikatu guztiei men egiten dieten ikaskide erdaltzale guztien ebidentzia bat, unibertsitate kolonial ororen baitan hizkuntza nazionalaren bidezko hezkuntza kultua defendatzen duen pertsonaia shakespeare-tiar bat, misandriaren txutxu-mutxuen zentrua den panpin bat, irakasleek nesken proiektu txarrei jarri dieten bederatzi guztien lekuko bat, burbuila henbristaren mutilezko umezurtzak kriminalitatearen atarian ikusten dituen gogo kontziente bat, gerra guztien sorburuan emakume diruzalearen pultsio sexuala nabaritzen duen azken ero bat, kolonialismo henbristaren gogo-okupazioa arbuiatzen duen gizon gaizto bat. Hau da: pena ematearen penaz, tomate bat bera ere jaurtitzea merezi ez duen galtzaile bat. Behin nire burua aurkeztu ondoren, honakoa idatzi nahi dizut: ez dut onartzen zure erantzuna. Erabili, bortxatu eta suntsitu nauten lehen neska ziren eta orain emakume diren andere guztien izenean, hurrengoa idatzi nahi dizut: ni ez naiz zuk uste duzuna. Hori zure garunean dagoen zerbait da, nik jada ez dizut utziko tratatzen tratatu nauzun bezala, ez zuri, ez inongo irakasleri, ez-eta inongo ikaskideri ere. Baina, zergatikan? Bada, existitzeari utzi diodalakotz. Sinpleki, horregatikan. Izan ere, existitzen ez dena, ez baita existitzen, eta kito. Jada ez dit inork ikastartean isilaraziko, isilikan egonen bainaiz. Jada ez dut irakasleen txantxa astunikan jasanen, irakaslea bera baita txantxa astuna. Jada ez dit irakasle batek bertze ikaskideen aitzinean barre eginen, irakaslea bera izanen delakotz gainerako ikaskideentzat barregarri. Jada ez dit ezein irakaslek ikasgaia ezabatuko taldekako lanaren aitzakiapean, betebeharrez gain eskubideak ditudalakotz. Jada ez dit ezein neskak mutila izateagatikan taldelanean baztertuko, euren jukutre henbrista zer den dakidalakotz. Jada ez dut jasanen erreferentzia politiko gisa frantziar nahiz espainiar geographia politikoa, Nabarroako Estatuaren Erresumaren armadako gudari hil guztiak itzulian etortzen ari direlakotz, baita Nabar Armadako buru goren den Done Pedro Mariskala ere bai. Estatua defendatu zuten gaztelu guztien izenean, jada ez dut mespretxurikan jasanen, ez bainaiz existitzen. Jada ez dit inongo irakaslek ironiaz galdetuko ea noiz bukatuko ditudan ikasketak, inongo irakasleri ez bainatzaio existitu ere eginen. Niretzat ez zarete existitzen, eta ni zuentzakotz, nire lasaigarrirakotz, ere ez. Ez da existitzen gaizki tratatu nauten ikaskide oro, jada ez dira existitzen. Ez. Jada mamu bat naiz. Jada ez naiz existitzen BERRIA egunkarian, guztia zentsuratzen baitidate: Nabarroako Euskal Estatuaren Lehen Errepublikaz idazteagatikan? Ez, noski. Arrazona? Zein da arrazona? Henbrismoa eta matriarkhatu nekrophiloa ageri-agerian salatu izana da arrazona. Baina, jada ez naiz existitzen AAA aldizkari arkhitekturalean, Egoile aldizkari arkhitekturalaren osoki antagonikoa delakotz. Bertze batzuren bazka-iturri; traizio bat, sortzailearen ideiak ehortzi, eta isilaraztekotz. Hau guztia 2008-2011 bitarteko abentura da: gezurrak, iruzurrak, jukutreak eta traizioak. Txalo zaparradaren ostrazismoan: KA-LUM-NI-A. Taldetasunikan gabekoaren bakartasuna. 2000ko abendutikan 2010eko abendurat bitarte doan epeko azken txanpa da. Baina, 2000tikan 2008raino, zer dago? Infernua. Edo hobe erranda: infernuaren bistaraztea. Ez dut onartzen zure erantzuna, kondestzendentzia kutsu bat duelakotz, eta honek hainbat gauza erraterat behartzen nau, bai A3 aldizkari arkhitekturalaren sorrerari buruz, eta bai-eta bere sortze-kontestuari buruz ere. Horrela, idaz dezadan ezen nik ikasketa arkhitekturalak Espainian hasi nituela. Nerabezaroan, Nabarroan, syndrome kolonialarengatikan emaitza akademiko txarrak ukan nituen, ni osoki bainintzen nabarra, alegia euskaldun peto-petoa; eta, Nabarroa frantziar nahiz espainiar kolonia denez, espainiar instituzio inperialaren baitako bertze unibertsitate batean onartu ninduten, Kanariar Irletako unibertsitatean, Espainia penintsularreko dirudunen seme-alaba alberrek bukatzen duten lekuan, eta, erran behar dut, ezen ni txiripaz sartu nintzela. Pentsa! Eta Hondarribian jaio beharrean Hendaian jaio banintz, bada bukatuko nukeen Ozeaniako frantziar irla kolonial horietako batean bertoko arkhitektura bernakularrean itotzen. Guztia erran behar da! Hirugarren ikasturtean 2000-2001ean nire garun euskaldunak ezin izan zuen Espainia hura gehiago jasan, han ongi eta gaizki tratatu ninduten, baina eurentzat beti nintzen espainiar bitxi bat, izan ere espainiaraz kostata mintzatzen bainintzen. Kontua da ezen 2000ko abenduan Espainiatikan Nabarroarat itzuli nintzela eta ezen Donostian matrikulatu ahal izan nintzela. Abendutikan maiatza bitarte egon nintzen Donostiako arkhitekturaren eskolan, eta kontrastea bat-batekoa izan zen: espainiar eskola eta nabar eskola identikoak ziren, are gehiago Espainiako irla horietan euren arkhitektura bernakularra harro-harro eta lasaitasun osoz irakasten zen bitartean, hemen, Nabarroan, bada ez; eta, gainera, bigarren ikasturtetikan aitzin ez zegoen deus ere euskaraz. Maiatzaren itzulian Eskoziarat joatea erabaki nuen, han zazpi hilabete iragan nituen. Glasgowko arkhitekturaren eskolak aztertu nituen, eta euretan sartzekotz kudeaketa guztiak hasi nituen, baldintza guztiak betetzen nituen, bai Strathclyde-ekoan sartzekotz, bai McKintosh-ekoan sartzekotz. Baina, borzkarren hilabetean-edo konturatu nintzen ezen ihes egiten ari nintzela. Nabarroarat itzuli egin nintzen, bai; eta, 2002-2003an militantzia-lerro gogorra zabaldu nuen: Euskal Herrian Euskarazen, Euskal Herriak Bere Eskolan, Ikasle Mintegian eta Udako Euskal Unibertsitatean. Espainian bizi izateak konturarazi ninduen Nabarroa zer heineraino den frantziar nahiz espainiar kolonia bat. Egia da ere ezen Espainian, Frantzian eta Ingalaterran egonda nintzela, baina nerabea nintzen, haur besoetako bat. Oraindikan ez nekien zer ziren beti hor gibelean irauten duten emakumeak, aurpegia eman gabe gizon guztiak manipulatzen eta erabiltzen dituzten emakumeak. Baina, bat ez da suge jaio, eta aizkorakada gogorrena etortzear zegoen. Ikusi nuen ezen ez zegoela deuseren egiterikan. Ezen alberrikako kontua zela guztia. Esfortzuen galbide histrionikoa. Izugarrizko autokritikaren ondoren, guztia utzi egin nuen, eta UEUan zentratu nintzen. Baina, zertarakotz? Bada, honakoa dela-eta: Nabarroan unibertsitate guztiak unibertsitate kolonialak ziren, bai-eta UEUa ere, eta berton batek ezin zitzakeen, euskaraz modu soberano batean, bere aptitudeak gara. Zuk zeuk, Unai, orduan, 2005-2006 inguruan, sarri galdetzen zenidan zertarakotz Euskal Unibertsitatearen baitan Baionan Arkhitekturaren Eskola bat fundatu eta garatu, jada Espainiako Estatuaren II. Errestaurazioko Euskal Autonomia-Erkidego honetako Euskal Herriko Unibertsitatea existitzen bada. Nire erantzuna hagitz praktikoa izan zen: kathedratiko guztiak interes politikoen arabera markatzen dituzte, eta euren hautaketarakotz tribunalak inperialak dira, kathedratiko analphabetoz beteta daude Nabarroako unibertsitate kolonial guztiak. Beraz, pyramidalki guztia Parisek nahiz Madrilek kontrolatzen du, eta bi metropoli horietatikan kudeatzen diren bi Estatu inperialen elikadura-hizkuntza frantziara nahiz espainiara dira, ondorioz hor ez du euskarak tokirikan, esertokirikan, jaurtokirikan. Jaun edo andere bati dagokion gisa berean. Hau, hain sinplea den hau, zuk, orduan, ez zenuen ulertzen, ez Euskal Estatua, ez bertze hainbertze gauza. Bada, non nengoen ni? Bada, linboan. Hala ere, nik nire burua ez nuen linboan nabaritzen; soilikan egoera autonomikoan egoera estatala sentitzen zuen mundu berrirantzako naufragoa nintzen. Mundu berri hori Euskal Estatua zen. Hor guztia aldatzen da. Hor parametroak desberdinak dira. Hor euskarak bertze arnasa du. Horregatikan egoera kolonialaren baitan, Nabarroa frantziartu nahiz espainiartu miserable honen baitan, unibertsitate soberano hypothetiko baten arkhitekturaren eskola hypothetiko bat sortu nuen, beti ere, noski, UEUko azpiegiturari esker, eta bortz egun miserablean, bai 2004an, bai 2005ean. Nik nire bidea egin dut, zuk zure bidea egin duzu, nik ez dut zure bidea nahi, utzi bakean. Norbaitek errepikatu al du Arkhitekturaren Eskola soberano hori edo horrelako zerbait? Ez. Hala ere, nola UEUkoak 1972az gero tximeleten biltzean dabiltzan, paradisuko belazeetan barrena, bada ez dakit zerbait zor diedanetz, agian alderantziz izanen da, euren lozorrotikan iratzarri zien gazte seneko bat izan bainintzen, zurgatzekotz odol freskoa. Hori egin nuen. Gaztaroa joan zait, jada nik ez dut nire burua gaztetzat, eta azken aldion, larru-azaletikan izainak kentzen nabil. Proposizioaren osotasuna hiru urtean burutu nahi nuen: lehen urtea: landagunegintzaren hirigintza; bigarren urtea: hirugarren landagunea; hirugarren urtea: hiri generikoa eta Euskal Hiria. Irakur ezazu 2006-2007ko artikuluen edukia, eta 2004ko nahiz 2005eko UEUko Arkhitekturaren Sailaren txosten-kaieren edukia. Gertatzen dena da ezen hirugarren urterat ez nintzela iritsi. 2003-2004koa da euskara hutsezko argitaldari arkhitekturalaren ideia, berton aldizkari arkhitektural batzuk eta argitaletxe arkhitektural bat egon zitezkeen, noski. Aldizkari arkhitekturalen inguruan: orokorra, Architecture d’Aujourd’hui bezala; eraikintzazkoa, Detail bezala; monographikoa, El Croquis bezala. Argitaletxe arkhitekturalaren inguruan: arkhitektoen saiakerak edo idazkiak, oinarrizko traktatuak, hiztegi arkhitekturalak, eta abar; beti ere, Birkhäuser argitaldaria gogoan. Baita, institutu arkhitekturalaren ideia ere, noski. Guztia ingalaraz, lehia lokala (euskaraz), eta lehia globala (ingalaraz). Nola uste duzu ezen hasi zela Reclam bezalako argitaldari potente eta ezinbertzekoa XIX. mendean? Bada, nik, ikusten dut Egoile aldizkari tekhnikoa nahiz AAA aldizkari arkhitekturala euskaraz, baina era berean ingalaraz, munduko edozein arkhitektok irakurtzen eta irakurtzen, hurrenez hurren Detail aldizkari tekhnikoa nahiz Architecture d’Aujourd’hui aldizkari arkhitekturala irakurtzen eta irakurtzen diren bezala. Bigarren manifestuan ageriki azaldu dudan gisa berean, 2009ko abenduaren 03ko lehen manifestu hartan ongi markatu ildo beretikan. Baina, kontua zer da, bada ezen gauzak ez direla errazak. 2003-2004an US aldizkariaren maketazioa egin nuen, eta norbanako bati pasa nion, gaur arte. Guztia horrela da, inbiriak eta inbiriak. Nabarroan ez da arima jare batendakotz tokirikan aurkitzen. Batek arnasten du, eta ondokoak, bata arnasten ikusi orduko, arnasten hasi beharrean, zer egiten du, bada bataren ahoan hirina zabaldu, arnasa hartzeari utz diezaion, ez du, ez, arnasa hartzen ikasiko. UEUko bidaiak bi urte iraun bazuen, erre egin nintzelakotz da, hagitz zaila baita desertuaren erdian bizirautea, eta ni ez naizenez basamortuetako zalduna, bada… Hirugarren urtean, Andoni gizagaixoa erre egin zenean, 2005-2006an, UEUko Arkhitekturaren Saila utzi eta bi asterat US aldizkariaren maketazioa gorde eta 2003-2004an UEUn parte-hartu zuen norbanakoak, eta 2004-2005ean UEUn parte-hartu zuen bertze norbanakoak, eta euren lagun zen bertze hirugarren norbanako aukeralari batek, bada euren aukeratxoa baliatu zuten, eta UEUko Arkhitekturaren Saila eurenganatu zuten: hadakadabara!  Aurpegia behar da gero! Auzo-lotsa dut! Urte hauetan guztietan, hiru gizaseme hauek, UEUko Arkhitekturaren Saila akaparatzeaz gain, zer egin dute? No comment. Akaparatzeaz idatzi dut, emakume henbristen kirol faboritoa. Etorri ziren bertze garaiak, baina jada 50 bat norbanakok barneratu zuen zer den arkhitekturaren eskola soberano, multidistziplinar, eta osoki euskalduna. Alegia, espazio-denbora askatu eta hustu bat gabe, ezinezkoa da euskararen askatze eta hustutzea. Ondoren, ez da egon eraikingintzari, hirigintzari eta landagunegintzari buruzko horrelako ikastaro bizirikan, ez frantziaraz, ez espainairaz, eta, are gutiago ere, euskaraz. Norbaitek erranen dit ea mundu sagaratu honetan zergatikan den ezinezkoa konferentzia eta seminario bat antolatzea euskara-ingalara harremanean? Alegia, triptikoak euskaraz eta ingalaraz, eta kito. Alegia, konferentziak, edozein hizkuntzatan izanikan ere, euskarazko nahiz ingalarazko zuzeneko itzulpenez eskaintzea, eta kito. Alegia, seminarioak, edo euskaraz, edo ingalaraz, eta kito. Ez dago garapen soberano, independente eta autonomo hori. Ez PADan. Ez NFEan. Ez EAEan. Segidan etorriko baita ezen euskaraz askatasunez hitz, ele eta berba egin behar dela dioen euskalgabe typikoa. Ez dut aipatuko 2002tikan 2011rat arkhitektura eta emakumea, arkhitektura eta ekologia, arkhitektura eta landagunegintza, arkhitektura eta hizkuntza, arkhitektura eta argitaldaritza, eta arkhitektura eta abarri buruz egin dudan ekarpena. Ethika eta aesthetika oso bat da. Baina, erantzuna zein izan da? Andoni erotuta dago. Andoni arraroa da. Eta abar. Madarikatuak! Joan zaitezte zeuon mihi freskoarekin infernurat! Ikaskideen kontzientziaren garapena pathetikoa zen –eta izaten jarraitzen du–, eta nik erraten nituen gauza guztiak nire ikaskideentzat txinara, sanskritara nahiz garaikara baino gauza arrotzagoa zen. Guztia, egindako lan guztia, munduko joera gailenenen synthesis bat izan zen; eta, bistan da, irakurketa aunitzen ondorengo hausnarketak praktikarat eramatea izan zen. Ez al du kasta akademikoak hau guztia sustatzen? Zer beldur mota die kasta akademikoak horrelako ekimenei? Agian, ezen euren baldintza existentziala zalantzan jartzen dutela? Ala, ezen euren ethika nahiz aesthetika gabezia bistarazten dituztela? Irakasleak ez du ikasle soberanorikan nahi! Baina, erraten badut ezen hori dela Irla Britanikoetako hezkuntza-eredua, eta ezen gaur egungo ia testu-liburu guztiak akademizitate-mota horrek ekoitzi dituela, bada zerbait gaizki dihoakigunaren seinale! Alegia, frantziar (beraz espainiar) eredu akademikoak porrot egin du, eta lehen bait lehen ehortzi hilotza, bada hobe. Kiratsa baitario. Baina, nola ehorz daiteke hilotz kirastun hori kolonia bagara? Baionako kathedrala eraiki zuten ingalar nagusi inperialen izenean, horretarakotz guztirakotz behar dugu nagusi inperialaren baimena, edo bere manupeko zerbitzari kolonialarena. Alegia, ez da egonen benetako Akademia Orokor bat, eta are-eta gutiago ere honen baitako Arkhitekturaren Lyzeo bat. Baina, pazientzia bertute bat da. UEUrenaren ondoren, BERRIA egunkarian hainbat artikulu argitaratu zidaten, eta horrek bazter batzuk nahasi zituen: ostia, honek pentsatzen daki, ostia, honi hori argitaratu diote, ostia, ez dut ulertzen… Eta abar, eta abar, eta abar. Bideak zabaltzen dituenak badaki, zer gogorra den ilunbeetatikan argia sortzea, sortzailearen argi iluna bada ere… Bidea, luzea, zaila eta gogorra baita. Ondoren, arkhitekturaren eskola kolonial honetan egon diren konferentzien nahiz seminarioen hizkuntza nazionala: espainiara. Konferentzia horien, seminario horien, geographia politikoa: Espainia. Baina, arkhitekturaren eskola kolonial hau Baionan egonen balitz konferentziak nahiz seminarioak frantziaraz izanen lirateke, eta geographia politikoa, bistan da: Frantzia. Horrela, euskara, zer, noiz, non? Horrela, Nabarroa, zer, noiz, non? Nor zen Zantso III.a? Nor zen Zantso VII.a? Nor zen Margarita? Nor zen Joana III.a? Nor zen Hendrike III.a? Eta honi guztiari erantzuna? Baina, Andoni, oraindikan horrekin? Arren, mesedez, arkhitektura, tekhtonizitatea, formalitatea, itxura, theoria ongi dago, baina praktika gehiago, ea zuk zer egin duzu, ez dizut inoiz ere zure proiektu bat ikusi… Noski, umeari aia goilaraz jarri behar zaio ahoan, eta erran behar zaio ea zer inportantzia duen arkhitektura erromanikoak, gothikoak edo berpiztuak Alemania batean, Ingalaterra batean, eta umeak erantzunen dizu: izugarrizkoa! Izan ere, umeak gaiaren inguruko liburuak irakur baititzake. Eta ondoren, analogiaz, Nabarroarat ekarri, eta erran: gaur egungo arkhitektura noizbait katalogatuta egonen da, eta garai batekoa izanen da. Zer inportantzia dute lehenaldiko abangoardiek? Bada gaur egungoek bezain bertzekoa! Eta umeak eginen du: ooo! Agugugugu! Agugugugu! Zer inportantzia du Nabarroako Euskal Estatuaren Lehen Errepublikak zabal dezakeen irudikariak? Agugugugu! Ez naiz soilikan ari Ganchegui abizena zuzen idatzi behar denaren xehetasunarekin, zeren-eta errege horiek guztiek aditzerat ematen diguten gauza bakarra baita ezen Nabarroak bere historia arkhitekturala baduela, nazionala, eta ez bernakularra… BERRIA egunkariak markatzen du estylo-liburua, oinarrizkoa. Baina, hau guztia zer da, osoki phenomeno peripherikoa, ez-eta? Zerk markatzen du arkhitekturazko estylo-liburua? Baina, hau unibertsitate kolonial baten arkhitekturaren eskola sedatu baten kontzientziarakotz gogorregia da, ez-eta? Hau, soilikan, egoera kolonial batean gertatzen da. Hizkuntzaren Akademia kolonialean bezala, barkatu Euskaltzaindian bezala, izan ere nabar jatorria duen espainiar batek itzelezko mespretxua adierazi baitio hizkuntzari publikoki, euskarari, eta Hizkuntzaren Akademia kolonialak, barkatu Euskaltzaindiak, zer erantzun eman dio nabar jatorria duen espainiarrari? Bada, ezen errespetua zor zaiola nabar jatorria duen espainiar horri. Alegia, Xabier Kintanak erran du ezen Jon Juaristiri errespetua zor zaiola. Jon Juaristik, Miguel Unamunok bezala, bere errespetua ukanen du, baina ni gutien errespetatu nauena, ez da nabar jatorria duen espainiar den Jon Juaristi izan, baizikan-eta Xabier Kintanaren idazkiaren edukia, eta ez naiz ari txakolin burgotarrari buruzko idazkiaren edukiaz. Hizkuntzaren Akademia kolonialak, barkatu Euskaltzaindiak, bere osotasunean hitz, ele edo berba egin badu Xabier Kintanaren bidez, bada instituzio kolonial horrek ez du balio, eta ez soilikan henbrista delakotz, baizikan-eta, koloniala izateaz gain, kolonialista delakotz. Irakurri bertzerikan ez daude euskaltzain oso aunitzen Euskal Estatuaren kontrako adierazpenak. Zer adierazpen mota ukan dezake Frantziako Estatuak nahiz Espainiako Estatuak ordaintzen duen Hizkuntzaren Akademia kolonial batek? Soilikan falta zaigu Jon Juaristi euskaltzain oso izendatu ondoren, Fernando Fernández Savater eta Bernard Henri Levy Hizkuntzaren Akademia kolonialean paseatzen ikustea, zera, philosophatzen… eta dibertitzen. Noizko arkhitekto bat Hizkuntzaren Akademia kolonialean, barkatu Euskaltzaindian? Niretzat jada, Euskal Estatuarekin bat, Hizkuntzaren Akademia soberano bat aldarrikatzekotz aroa iritsi da. Baina, itzulita argitaldaritza arkhitekturalaren baitarat… Nortzuk izan ziren Oliteko (XV. m.) edo Pabeko (XVI. m.) jauregi berpiztuzaleen arkhitektoak? Olagibel? Etxebarria? Kortazahar? Nortzuk ziren? Arren, mesedez… Soilikan autolotsa eta autogorrotoa duen kasta akademiko batek isla dezake horrelako utzikeria, bai hizkuntza nazionalarekiko, bai geographia politiko nazionalarekiko. Orubea, zer da? Arkhitekturan, zerbait bada, ez-eta? Orubeak Combien ça coute? bat, ¿Cuánto cuesta? bat, ala Zenbat kostatzen du? bat balio du, ez-eta? Ari natzaio zuzentzen Hiruineko eta Donostiako arkhitekturaren eskola kolonialetako kasta akademiko narkotizatu eta kolonizatu eta euskalgabe osoari; nor eta azken ikasle baztertu hori, ia-ia Mickey Mouse bat den hori, ia-ia hologramma bat den hori. Zer egiten duzue? Bada, Grezia beharrean, Erroma besarkatu. Bizitza beharrean, heriotza besarkatu. Biophilia beharrean, nekrophilia besarkatu. Kasta akademiko osoaren soldatak zalantzan jartzen ari naiz. Bistan da, ez dut uste ikasleria osoa ikasleria kolonialista eta kontserbadorea denikan… Baina, Ikasle Amertzalekoek zer egin dute aurten? Arkhitektura eta emakumea elkartzen duen zerbait. Noski, guztia biktimismoa, henbrismoa eta misandria izan da. Oroz gaindi, biktimismo misandroa. Alegia, leloa: gizonak, gaizkiak, emakumeari, ongiari, egiten utzi ez dion guztia. Sinpleki, zaborra. Baina, lan-istripuak? Suizidioak? Libidoaren zurgaketa masiboa? Horiek guztiek aurpegi maskulinoa dute. Gerretako biktimak? Emakumeak eta haurrak, noski. Eta gizonak? Bah, milioika hiltzen dira, miloika emakumeren aztarna ekologikoa mantentzekotz… Zergatikan hiltzen dira gerretan, lan-istripuetan edo suizidioan gizonak? Zergatikan emakumea bizi da gizona baino gehiago? Horri guztiari isiltasun hilobitsuarekin erantzuten zaio. Eskerrak ezen horiek guztiek ez dutela Esther Margareta Katzen irakurri, agian konturatuko bailirateke ezen, gaur egun arkhitekturaz gozatzen ari badira, bada genero maskulino heterosexual gorrotatu horri esker dela. Baina, emakumeak nola emanen dio eskerrak gizonari? Gizona difamatu egin behar da. Aski da gizonaren eskubideen aldeko web-orri bat kirikatzearekin, jakitekotz zer gertatzen ari den AEBetan, EBean eta Japonian. Ikasle Amertzalearengandikan ez dut deus ere espero. Goiti femdom! Hala ere, badira liburutegiaz kezkatzen diren gizon-emakumeak; alta, gezurra badirudi ere, ez dute benetako Aste Kultural bat bideratuko. 2005eko Aste Kulturala, UEUren bidez antolatu nuen 2004ko udako ikastaroan oinarritu zen, imitazio hutsa, baina imitazio potentea. Bihoakie hemendikan, Itziar eta Arkaitzi, Arkaitz eta Itziarri, nire esker ona GOGAMENA 2005 Aste Kultualean parte-hartzen uzteagatikan. Esker aunitz. Ba al dago gaitasunikan antolatzekotz 2011-2012an GOGAMENA 2012 Aste Arkhitekturala? Bada ez. Izan ere, arkhitekturaren eskola kolonial maitatu hau feminizatuegia baitago, eta urte hauetan guztietan aski frogatu dut ezen neskek, emakumeek, andereek ez dutela euskaraz hitz, ele edo berba egiten, zergatikan? Bada, euskara ez delakotz dirua ematen duen hizkuntza. Baionan, frantziara. Bilbaon, espainiara. Eta kito! Eta ez naiz hau salatzen ari probokatzekotz. Baizikan-eta, nire iritzian, egia borobila delakotz. Euskarak dirua emanen balu, automatikoki neska, emakumea, anderea euskaraz hitz, ele edo berba egiten hasiko litzateke. Tik-tak. Tik-tak. Tik-tak. Automatikoa da. 2005ean arkhitekturaren eta euskararen arteko uztardura bat egin nahi izan zen, baina gaur egun kalitatea eta bikaintasuna behar dira. Garaiak aldatu dira. Jada 1985ean jaio ziren ikasleez aitzinerat, guztiek jasotzen dute guztia euskaraz, hori eginda dago, orain kalitatea behar da, sophistikazioa. Horregatikan, hor-dago bat igortzen diet eskolako ikasleriari, antola dezaten Aste Arkhitektural bat, eta ez Aste Kultural bat, aste oso batean, osoki euskaraz, eta ingalaraz behar bada ere, noiz ere antolatuko baita gaiz gai hainbat mintegi gai orokor baten inguruan. Planoak. Proiektuak. Eta ezen ez dadila izan emakumea eta arkhitektura, ez bederen gure arkhitekturaren eskola kolonial maitatuan ikasleriaren gehiengoa emakumezkoa denean. Ginozentrismo, henbrismo, misandria, ginokrazia, androphobia, heterophobia… gutiago, arren. Ematen du ezen eskolako gizon heterosexual bakarra naizela. 2011ko maiatzaren hasiera honetan, arkhitektura kontserbadorearen inguruko konferentzia-seminario saioa ukanen dugu gure arkhitekturaren eskola kolonial, osoki feminizatu eta kontserbadore honetan; noizko Rem Koolhaas baten edo Kazujo Seijima baten konferentzia, eta ondorengo seminarioa? Hau, soilikan, nabar kathedratikoen nabar unibertsitate soberanoan ahal izanen da, beti ere euskara-ingalara harremanean. Noizko Hiruineko arkhitekturaren eskola pribatu horretan kathedratiko euskalduna? Eta, Donostiakoan? Zer egiten ari dira bi eskola hauotako ikaskide euskalgabeok? Euren etorkizun analphabetoa aitzurtzen, ala? Baina, anbizioa eta ikusmena falta da. Satorrak ez du ikusten, eta arrainak hiru segunduko memoria du, bat, bi, hiru, eta berriz, bat, bi, hiru, eta berriz, bat, bi, hiru, eta berriz… Aspertu gabe! Arrainak bezala! Amaitu zen UEUko eldarnioa, eta 2005-2006 hartan hitz egin genuen horretatikan eta US aldizkari arkhitekturalarengandikan EGOILE aldizkari arkhitekturala jaio zen, berriz ere berpizten den Phoenix txoria bezala, baina ez omen zegoen kimikarikan-edo, eta 2007-2008 inguruan AAA aldizkari arkhitekturala jaio zen. Bertze batenganat joan zinen, eta nirekin deus ere kontatu gabe, bada bertze harekin aldizkari arkhitektural berri horren proiektua garatzen hasi zinen, ondoren gonbidatu ninduzun eztabaidarat, zimenduak jada jarrita zeudenean, hori GAUR8 oraindikan proiektu edo ideia karratu-karratu bat zenean… Bikain! Hala ere, hori guztia gertatu baino lehen, AAA aldizkari arkhitekturalaren bertze kidearekin hainbat gauzei buruz hitz egin izan nuen, tartean aldizkari arkhitekturalari buruz, eta bertze abarri buruz ere bai, zer kasualitatea, eta Andoni astunegia zen, bere IAPa ikusi dudan proiekturikan koirikoena zen bitartean, Andoni hitzontziegia zen, behin irakasle batek, gainerako ikasleen aitzinean, erran zuen bezala, nire norbanakoarekiko izugarrizko errespetu faltaz, epaitegietan salaketa bat jartzekotz modukoaz: badakizue zenbat hitz egiten duen Andonik… Baina, gizon hanpatu horrek ez daki ezen urteak eramaten nituela isil-isilikan zentsura kolektiboaren eta autozentsuraren kode penal kolonialaren baitan. Zentsuraren boterea ukanen duzu, baina ez egiarena. Kutsatuegia naiz. Ilegalegia naiz. Baina, batez, oraindikan gaztea denean, abusa daiteke. Eta jarraitzen dut. Behin gogoan dut ezen, zure aldizkarikideari, Euskal Estatuaren etorkizuneko konstituzioaren zirriborro bat erakutsi niola, eta ezen barre egin zidala. Seguru aski, hemendikan urte batzuetarat, zerga estatala ordainduko duen barre berberarekin. Ez da impôt. Ez da impuesto. Zerga da. Zelga estatala da. Aingeru Lertxundik, BERRIA egunkariko tribunatikan erraten duen gisa berean: zerga estatala, “zerga estatala” edo zerga estatala. Parpaila eta euskara. Diru-zorroa eta euskara. Ogasuna eta euskara. Gaur egun, Aingeru Lertxundi jauna, Nabarroako Euskal Estatuaren Lehen Errepublikaren Ogasunaren Ministerioa idaztea, barregarria al da? Hala ere, galdera bat: Arkhitekturaren Elkargo kolonial horiek, beharrezkoak izanen al dira Euskal Estatuan, batez ere jakinikan ezen, seguru pribatuen bidez egiten den jubilazio-pentsio hori, zerbait miserablea dela? Hainbertze zeta-beirazko banbalinen artean, sinple-sinpleki galdera ekonomiko bat da. Anthologikoa, ez-eta? Taxonomia ontologiko hobe baten esperoan… Euskara-ingelara harremana gogamen kolonizatu baten gogo-egoeraren irudikarian ez da sartzen, interesgarria da ezen 2006-2007an idatzi nituen artikulu horien gaurkotasuna egiaztatzea. Behin erran zenidan ezen Done Federico Krutwig Sagredo jaunaren utopia eta ukronia ezinezkoa dela. Bada, gure arkhitekturaren eskola kolonial maitearen kathedratikoek berarekin kolaboratu zuten Belatza aldizkarian Sophopolis-aren proiektatzekotz. Uste dut ezen agertzen dela La lección de las ruinas liburuaren epilogoan. Egia bada ere ezen, bere heriotzaren hamargarren urte-urrenean, ni izan nintzela Done Federico Krutwig Sagredo omendu zuen arkaitzeko lanperna bakarra, beti ere Hizkuntzaren Akademia kolonialaren lotsarakotz, egia da ere ezen Garonatikan Ebro bitarteko Euskal Estatuak zerbaiz zor izanen diola pertsonaia deseroso honi. Baina, jada pista gehiago emateaz akituta nago. Bertzeren zalgurdiarena egiteaz nazka-nazkatuta nago. Bitxia da, baina AAA aldizkari arkhitekturalak UEUaren sustapen ekonomikoa du. Ateak irekitzen dituena zaila da ikusten, ez-eta? Baliabideak, eta baliagaiak. Tabuak hautsi, izutiaren eta prudentearen baitan zangartasuna sortzekotz. Ez da agertu nahi. Baina, lasai, ni ez naiz existitzen. AAA aldizkari arkhitekturala eta bertze hainbat gauza behatzen ditut, eta ez da nire estyloa, ez da nire sentsibilitatea. Ez dut nahi, utzi bakean. Hor gera zaitezte. Zeuon guztion harropuzkeriarekin. Zeuon guztion aukerakeriarekin. Labankada gehigi bizkar sano batendakotz! Ufff, uff, uf. Noizko nabar Andreas Deplazes bat? Noizko nabar Kazuyo Seijima bat? Noizko nabar Rem Koolhaas bat? Ez dago anbiziorikan! Beti frantziarkeriatan! Beti espainiarkeriatan! Motzak! Nazka! Nazka! Nazka! Harropuuutzak! Inork ez dit deus ere zor, baina, nik ere ez inorri, e! Orain, nik barre egiten dizuet, ozen: haaa, haa, haa, haa, ha! Argitaldari arkhitekturala, institutu arkhitekturala, eskola arkhitekturala: guztia aitzinerat doa. Arkhitekturaren Errepublika aitzinerat baitoa. Hau da nire borroka. Lehen manifestua erridikulutzat jo zutenentzat, to bigarren manifestua, eta hirugarrena ere, egon, egonen da. Arkhitektonikoagoa? Noski! Tekhtonikoagoa? Noski! Zeuok jarrai eta segi ezazue zeuon konferentzia (hitzaldi) eta seminario (mintegi) erdaltzaleekin, zeuok jarrai ezazue zeuon geographia politiko inperialekin. Han, urruti. Aski da! Utzi bakean! Utikan! Ni azken kaka zaharra izanen naiz, baina zeuok guztiok dekadentzian erortzen ari den Erregimen Zahar bat baino ez duzue osatzen. Kathedratikoak? Doktoreak? Ikaskideak? Bai zera! Zaharrak! Uste duzue ezen sophistikatuak zaretela, baina frantziar nahiz espainiar kolonialismo kulturalaren biktima huts zarete. Irakurtzen duzuen ehuneko laurogoitan hamarra espainiarazko argitaldariek argitaratu dituzten liburu itzuliak dira. Zergatikan ez dituzue zeuon ipurdiak astintzen eta ingalara edo alemaniara sustatzen? Itzelezko argitaldariak daude ingalaraz nahiz alemaniaraz arlo guztietan. Erranen bazenit ezen nire herriskako xelebrea zarela, bada gaitzerdi; aitzitikan, Nabarroa kolonial honetako kasta akademikoaren kide zara, eta uste dut horrelako gutieneko bat eska daitekeela. Zer unibertsitate da hau? Unibertsitate koloniala? Ala, euskaldunon unibertsitatea? Nago, ea Miguel Unamunok ez ote zuen egia osoa erran. Unibertsitate kontinentalaren edo britanikoaren artean, nahigo eredu britanikoa… bertze arima bat da. Eman dezadan: 2012ko martxoaren hasieran, Aste Arkhitektural bat, bere izena Arkhitekturaren Errepublika, 2012ko gaia: Euskal Hiria hiri generikoaren baitan. Bernardo Atxaga eta Rem Koolhaas gonbidatu berezi gisa. Gaian adituak diren euskaldunak bilatu eta aurkitu, eta euskaraz nahiz ingalaraz eman hitzaldiak nahiz mintegiak. Horretarakotz talde dinamizatzaile bat sortu eta antolatu: ARKHITEKTURA ETA EUSKARA. Baina, ez dago arnas hori, ez dago bizitza hori. Ez dago! Eta, ez dagoen tokian, ez dago! Ez dago horrelako ikasleriarikan! Ausardia behar baita, eta emakumeak ez dira ausartak! Egia haundi bat da, emakumea beti izan da koldarra eta zurgatzailea, eta beti erabili du gizona bere alibi gisa! Ez dut gogoko egunero ikusi, entzun, usaindu, dastatu eta ukitzen dudana. Bada garaia nik noizbait emaitzak jartzekotz, ez duzue gainditu, ez irakasleriak, ez ikasleriak, eta han egonen zarete betirakotz linbo horietan guztietan, galduta! Hau guztia adieraztekotz, erabili, bortxatu eta suntsitu nauten lehen neska ziren eta orain emakume diren guztien izenean idatzi dut, eta haiei, bereziki haiei, eskaintzen diet, ikus, entzun, usain, dasta eta uki dezaten, bihotz-bihotzez. Ait ledi! Nabarroa miragarriko Gipuzkoa sakon eta exotiko horretako amona zahar horzkabetu horietako batek, behin erran zidan bezala: Ooyeeeeek??? Lootxik-ez… Baina, ez da bukatu: erraten da ezen euskarazko irakaslerroa errazagoa dela ezi espainiarazkoa, baina hori mytho bat da, gaizki eraikitako mytho bat. Aurten, Eraikuntzako Egituretara Sarrera ikasgaiaren azterketa batera egin dute bai euskarazko irakaslerroko irakasleek eta bai espainiarazko irakaslerroko irakasleek, eta azterketa, aitzinekoekiko desberdina izan arren, errazagoa izan da. Ondorioz, gaizki eraikitako mytho bat da, eta zertan etzaten da espainiarazko irakaslerroko ikasgaien zailtasun haundiagoaren mythoa? Bada, ezen irakasleak ikaslea zigortzerat joaten direla. Hau vox populi bat baino ez da, guztiok dakigun zerbait, baina irakasle euskalgabeen beldurrez eta instituzio kolonialaren beldurrez inor guti salatzerat ausartzen den zerbait, eta hau, mutato nomine, euskarazko irakaslerro osoarekiko funtsikan gabeko kalumnia izugarria da. Baina, zergatikan? Zeren-eta euskarazko irakaslerro osoa zalantzan jartzen baitu, euskarazko irakaslerro osoak ez baitu euro bat bera ere balio, eta hau, honest Yago aunitz bezala, guztiek onartzen duten egia bat da. Baina, zer dago funtsikan gabeko kalumnia kolektibo horren azpian? Bada, ezen batzuek beldur diotela euskararen eta diruaren harremanari, izan ere euskarak dirua balio duen egunean, hizkuntza inperialek ez baitute inongo, inoizko eta inoren dirurikan preziatuko. Eta hau da, hain zuzen ere, arkhitekturaren eskola kolonial honetan neska, emakume, andere diren nabar ikasleek euskaraz ez hitz egitearen arrazon bakarra, eta ia-ia espainiar ikasle euskalgabeen jarrera berbera dute. Emakumeari munduan gehien axola zaion hori dirua delakotz, edo hobe erranda, gizona erabilita dirua erabiltzea delakotz, berdin du izan emakume frantziarra, espainiarra, ingalarra, eskoziarra, galestarra, irlandarra nahiz nabarra. Dirua, dirua da. Emakumea, emakumea da. Eta zintzotasuna, egia eta duintasuna, existitzen ez den zerbait. Niri ez zait gustatzen bertzeen lepo gaizki-erraka ibiltzea, eta hau guztia gorde nahi nuen, baina basoak gaina jo duenean aski da tantatxo bat guztia bor-bor isurtzekotz, gainera peripherikoki. Hau ez da suizidio bat, nola suizida daiteke jada akabatutzat duten norbanakoa? Post Scriptum alpha, beta, gamma, delta, epsilon, eta, theta, zeta, iota, kappa, lambda, mu, nu, ksi, omicron, pi, ro, sigma, tau, ypsilon, phi, hi, psi, omega: ez duzue euskaraz ongi izkiribatzen, nabari zaizue ezen literatura unibertsalarekiko zeuon iturria espainiara dela; ez-eta frantziara ere. Noizko AAA aldizkari arkhitekturalean frantziar administrazio inperialeko nabar herritar bat? Baina, hau guztia zeuon garun kolonizatuontzat gehiegi da, noski. Ah, eta bertze gauza bat: zeuon euskararen izkiribatzea aunitz hobetuko litzateke, bi baldinetan: lehen baldintza, Nabarroako mendebaldekoek mendebaldeko euskara batuan izkiribatuko balute; bigarren baldintza, literatura artistiko nahiz zientifiko unibertsalaren zeuon iturria sistemikoki izanen balitz ingalara eta alemaniara. Baina, hau guztia gehiegi da: kulturaren benetako militantzia soberanoa gogo-egoera indibidual eta kolektiboaren deskolonizazio absolutuan hasten da… Arkitektura irakatsi didan eta benetako errespetua diodan norbanako batek erran zidan ez sartzekotz eremu akademikoan, baina hainbertzeko hypokrisisaren aitzinean, hainbertzeko isiltasunaren aitzinean arkhitekturaren, hizkuntzaren eta maskulinitatearen betebehar eta eskubideak mahaigaineratzen ditut. Baina, irakasle hark erran zidan: politika ez, Grezia, Grezia gehiago. Hau sotoan erran zidan, katakunbetan; eta, behingoagatikan, kasu eginen diot, jada aspertu bainaiz zeuotaz guztiotaz, eta zeuon ethika, aesthetika eta arrazon gabeziaz. Utzi bakean! Orain eta hemen, Nabarroako Euskal Estatuaren Lehen Errepublikak itxaron dezake; alta, honen bihotzak, alegia koloreak, argiak, formak, irudimenak, magiak, eta sorkuntzak: ez…

    

   “Be strong and courageus. Do not be afraid or terrified because of them, for the LORD your GOD goes with you; He will never leave you nor forsake you.”

   Deuteronomy 31:6

    

    “My presence will go with you, and I will give you rest.”

   Exodus 33:14